Xente Lendo

Nesta Semana do Libro que celebramos nas nosas casas, que mellor momento para volver aos Clásicos. Aquí tedes unha versión adaptada para uso escolar do Enxeñoso fidalgo don Quijote de la Mancha adaptada para uso escolar pola Real Academia Española.

Invitámosvos a ler este relato escrito por un ex-alumno do Seminario. Curiosamente, nel cóntanos como naquel ano 1957, ao igual que hoxe,  Belvís tivo que quedar deserto por outra enfermidade, a gripe asiática.

A QUINTA DO 57

Relato orixinal dun ex alumno veterano do noso Seminario, lido no “Encontro de Ex-Alumnos” da Semana Cultural 2020.

O sufoco do verán estaba xa a tocar o seu fin. Os preparativos de ingreso no centro, a punto, despois de ter pasado pola miña casa o emisario da xastrería Porto pa tomarme as medidas, e, poder, así, lucir esa nova sotana no meu esmirrado corpo de rapaz; os libros de texto, mercariámolos, logo, no propio economato do Seminario; e, finalmente, os derradeiros en acudir, éramos precisamente nos: una morea de nenos de tódolos recunchos e de tódalas condicións sociais de Galicia, pa completar aquel monumental formigueiro de sotanas remangadas nos mellores momentos de fedello xuvenil.

 

As pedras recen talladas, lucían coa imaxe mariana de nosa Señora da Asunción, naquel colosal centro de humanidades, inaugurado no ano 1956 polo cardeal ourensán Don Fernando Quiroga Palacios. Dese xeito, san Martiño Pinario, quedaba aliviado pola cantidade de rapaces que pasaron a formar parte do flamante edificio de Belvís. Nunca tantos alumnos pisaran o seu chan na historia de Compostela.

 

E, aló, en torno a festividade do Pilar, arrancaban as andanzas da QUINTA DO 57.

 

Naqueles primeiros días, polo monte Pedroso, ouveaban os cans acirrados polos estoupidos das escopetas, e pola algazara dos cazadores. Unha nova temporada, espertaba en min a saudade dos momentos felices compartidos co meu ben querido pai, cando, aniñados, abeirabamos polas carballeiras do Castro, ou, agochados tras os muros seme derruídos da Xesteira, agardabamos a que o meu cadelo Tuno, meteranos os coellos a tiro de chambóns fogueteiros.

 

 O seminario menor, contaba con dúas comunidades ben diferenciadas, onde, os nenos, compartíamos cuartos e aulas en colectividade. A capela, cunhas elegantes i esplendorosas vidreiras de cores con estampas de santos, facían de fronteira coa comunidade de maiores, onde cursaban de terceiro en adiante, a meirande parte deles, achegados dende san Martiño Pinario e de San Roque.

 

Os comedores eran, tamén, independentes, sen que ningunha das colectividades tiveran trato directo, a non ser en dias moi sinalados, con actos multitudinarios esporádicos, e solemnidades, onde todos pasabamos xuntos.

O xantar, serviámolo recollendo cada quen o seu prato, que chegaba virando a través dun torno conectado coa cociña, onde, unhas monxas, con mans de santos, cociñaban ás escasas viandas: lentellas, ou fabada sen chourizos- mágoa que, tamén, por aquel entón, foran tan agudos pa saír voando dos pucheiros sen deixar rastro- .

A carne, esa dama descoñecida en tempos de fama, paseaba con garbo os días de festa colándose á forza pa dentro do pote… e, cando saía, estaba feita unha “desjrasiada “ fora alma, por tanta cara dura que tiña á hora de ser roída. Galiñas, a verdade, eu, no nas vin, a non ser que o raposo paseara con algunha pola porta de atrás.

 

Un dia, estaba eu devorando unha ración de garavanzos, e rocei coa fonte, que acabou estalando en mil anacos.

-¿ Como fixeches iso, rapaz, pa escacha-la perola dese modo…? (Preguntou o noso mordomo Don Arturo)

Pois, a verdade, no no sei, señor. Eu, non fun. De súpeto, apareceu polo chan, e mandáronme pasar por aquí, pa trata-lo tema con vostede.

– Está ben. Tes que pagar polo dobre do ser valor.

-¿ E logo ? (Preguntei, intrigado)

– Aquí, as fontes máxicas, cóbranse coma se fosen lampadarios de Aladino. Así é que, xa sabes: pa outra vez, procura rachar pratos que non estalen eles sos, se non desexas pagar máis da conta.

 

Lembro, tamén, aquel primeiro dia da clase de latín, onde tivera que aprender de memoria o capítulo primeiro de historia de Tobías:

“Tobias, ex tribu e civitate Neftali, cunta mandata Dei observaba, ab etate ineunte…” Ou á Eneida, con Laoconte de protagonista; Ou, as cartas de Cicerón a súa amada Tulia: “ Si vales, bene es, ego valeo…” Se estás ben, alégrome, eu tamén estou ben.

E, así, podería seguir con esa ladaíña, esfollando un rosario de recordos, ata aburrir a todos vos.

 

Naturalmente que tamén eu estaba ben, coma Cicerón, sen coñecer aínda case que nada da vida, ca incerteza do meu futuro.

O país enteiro, estricábase moi a modo dunha modorra económica esmagada pola guerra, con medidas severas que tiñan sometida á cidadanía con infinidade de leis e de prohibicións; coma aquela que prohibía a fala do galego… fermosa filla do latín, anque desprestixiada, por estar considerada como a mal criada daqueles tempos, propia dos aldeáns pailáns e analfabetos. Pouco a pouco, foise tolerando, facendo todos a vista gorda. De tódolos xeitos, nunca tiveramos a linga de Rosalía, coma materia de curso.

 

Recordo, tamén, como asentíamos coa cabeza a todo canto o profesor ía lendo, sen comprender nin papa de todo aquelo. E dicíanos noso mestre:

–“¿Entiendes Fabio lo que voy diciendo…?”

–“Y como que sí, que lo entiendo”

–“Mientes Favio que yo soy quien lo digo, y no lo entiendo”

En fin, anécdotas da quinta do 57, que quedarían eclipsadas por outros acontecementos moito máis preocupantes, que estaban por vir, a finais de aquel ano e principios do seguinte.

 

Algo serio, dende logo, foran aquelas treboadas que eu lembro acotío dende entón: noites sen luz, renxendo as portas e petando o sarabullo en col das cegas cristaleiras apegadas as nosas camas, onde agochaban inertes, entre as sabas, os corpos duns nenos tremelicando de medo. E, onde os estrondos fungaban nas nosas orellas, confundidos cos rumores da invernía, traendo das nosas costas un dixomedíxome desolador.

 

Ou aquelas noticias inquietantes que circulaban en col dunha peste procedente de Asia, que xa estaba a facer estragos na poboación. Ao noso amedrento nocturno, engadíase esa nova angustias, coas historias dos maiores que estabamos a escoitar, acerca dunha nova praga bíblica que estaba a propagarse a escape por toda Europa e Amarica.

 

En canto ao fútbol, o grupo B- do que eu formaba parte- fora o máis temido por aquel entón. Poderíamos enfrontarnos a calquera dos grandes de España, sen medo a perde-lo encontro. O muxián Martín Gómez, fora unha auténtica figura do noso equipo. Unha ledicia velo acanear co balón, levando por diante a tódolos contrincantes, e plantándose el só diante do porteiro.

O meu xogo pola extrema dereita, non era moi habilidoso que digamos, malia que tiña un sprint endemoñado, coma Gento, e, con iso, desconcertaba ao contrincante cunhas cabriolas que agora están a chamarlle “chilenas”… ,cando xa foran “ inventadas “ por min. Ninguén coñecía semellantes pinchacarneiros…e, dicían os compañeiros: ¡ Que gol máis ben elaborado,…grazas a esa xogada tan rara que está a facer Puertas.! Así é que, a cada quen, o seu.

 

Certo dia, cunha mala patada, tombei a un rival, amigo meu, da Estrada. E, dime outro, oriúndo da Illa de Arousa :

– Que dereita a torces, Antonio. Deixáchelo coa cara do revés.

E, así fora, malia que, dias despois, a Gripe Asiática xa formaba parte de nos. De nada servían as cuncas de auga osixenada, mesturada con auga do cano, pa facer os gargarexos que receitaba o doutor do seminario, como remedio de tódolos males. Máis da metade dos alí presentes, estabamos xa tombados no catre delirando de febre, e toda Galicia contaxiada, con aquel mal do demo.

 

E ¡ que cousas ten o destino, señores ! Ese compañeiro noso,…si, ese mesmo que levara aquela labazada de balón, e, co que tantas veces estiveramos de chacota con ese tema, tamén el morrera por causa desa maldita peste. Un sino, que levou pa sempre a un nobre rapaz, cal fora aquel amigo da Estrada.

I, en evitación de danos maiores, os dirixentes decidiron pecha-lo centro, en tanto non fosen espertando nubeiros máis conciliadores coa raza humana. Namentres, mandáronos a todos pas nosas casas.

 

Novos capítulos e novas historias agardaban pola Quinta do 57, moitísimo máis alegres e divertidas, a partir, xa, do primeiro trimestre do 1958 en adiante.

 

Antonio Puertas Lema

 

Para combater o fastío (in)soportable destes días longos, nos que non podemos saír da casa e estamos coma can na corda vendo agromar a primavera, convén reservar un tempo para achegarnos aos libros e descubrir escritores, historias, personaxes, aventuras e lugares novos.

A editorial Planeta ábrenos a porta ao seu catálogo editorial e invítanos a entrar e probar o seu menú. Hai pratos moi saborosos…! Gozade deles no seguinte enlace:

https://keepreadingencasa.planetadelibros.com/

Bon appétit!

A que se considera iniciadora do xénero detectivesco na literatura galega é Crime en Compostela, novela de Carlos González Reigosa, publicada en 1984. Conseguiu o 1º premio Xerais de novela. É a primeira entrega da saga do detective Nirvardo Castro xunto co xornalista Carlos Conde. 

Nos últimos anos este xénero foi especialmente fecundo. Poderíase citar a un bo número de autores cultivadores deste xénero pero centrarémonos en dous.

Domingo Villar é o autor da exitosa triloxía que ten como protagonista ao inspector Leo Caldas. Despois do éxito de “Ollos de auga (2006) e “A praia dos afogados” (2009), “O último barco” completa a triloxía, con miles de exemplares vendidos e traducidos a varios idiomas.

Os fillos do mar, primeira novela de Pedro Feijoo, supuxo todo un fenómeno literario en Galicia.

O primeiro detective da literatura é Auguste Dupin que naceu da pluma de Edgar Allan Poe (1809-1930), no seu relato Os crimes da rúa Morgue, a mediados do século XIX. 

Pero van ser Arthur Conan Doyle (1859-1930) e, por suposto, Agatha Christie (1890-1976) os que darán á novela policial a forza que aínda hoxe ten.

              

Imaxes da exposición sobre Agatha Christie na Semana Cultural

A lectura o mellor anticorpo.

 

Sabías que o ‘coronavirus’ xa aparecía nos cómics de Astérix e Obélix hai anos?

En Asterix en Italia os irredutibles galos que resistían aos romanos enfréntanse ao ‘Coronavirus’ nunha carreira de cuádrigas. O seu inimigo é un personaxe enmascarado que termina por sufrir un accidente a escasos metros da meta, perdendo a carreira contra os galos. Ao arrincar a máscara, tras ela escóndese un Xulio César ansioso por facerse co triunfo.

O que non é verdade, aínda que se ten dito, é que predicisen a epidemia actual.

É o momento de ser solidario, quedar na casa e aproveitar o parón para gozar dun bo libro que nos axude a evadirnos.

Agardamos recomendacións!

 

 

 

Dicía o escritor italiano Italo Calvino que os libros clásicos eran aqueles que nunca acababan de dicir aquelo que tiñan que dicir e aos que se volvía sempre nunha relectura que, en realidade, acababa sendo unha lectura de descubrimento coma a primeira. Cando os lemos de novos -ás veces sen entendelos moi ben- imos collendo con eles unha experiencia formativa, pois ofrecen modelos, contidos, valores ou termos de comparación que nos van acompañar continuamente ao longo da nosa vida e que seguen actuando moitos anos máis tarde, cando nos parece que xa os tiñamos esquecidos, porque forman parte, en realidade, dos nosos mecanismos de pensamento.

Neste tempo de epidemia, de inquietude e axitación, cómpre a serenidade e a reflexión e parece un bo momento para rescatar da caixa da memoria o que nos ensinaron os libros. Esta vez hai que facelo cunha historia na que a literatura se anticipou á realidade, ou a realidade coincidiu coa literatura: na cidade alxerina de Orán, nos anos corenta do século pasado, esténdese unha pestilencia polas rúas da cidade; as autoridades vacilan, non saben que facer, pero acaban pechando a cidade e deixan aos seus habitantes enfrontados a unha existencia absurda, na soidade absoluta, sometidos á Administración e vítimas de quen manexa e manipula a información.

É a historia que conta Albert Camus en La peste (1947); baséase nuns feitos reais -unha epidemia de cólera- que tiveron lugar no norte de Alxeria na época da colonización francesa a mediados do século XIX e que resultan de perfecta actualidade. Vede este fragmento de exemplo:

«– Naturellement, vous savez ce que c’est, Rieux?
– J’attends le résultat des analyses.
– Moi, je le sais. Et je n’ai pas besoin d’analyses. J’ai fait une partie de ma carrière en Chine, et j’ai vu quelques cas à Paris, il y a une vingtaine d’années. Seulement, on n’a pas osé leur donner un nom, sur le moment… Et puis, comme disait un confrère : “C’est impossible, tout le monde sait qu’elle a disparu de l’Occident.” Oui, tout le monde le savait, sauf les morts. Allons, Rieux, vous savez aussi bien que moi ce que c’est…
– Oui, Castel, dit-il, c’est à peine croyable. Mais il semble bien que ce soit la peste.»

Un narrador neutro presenta a realidade abafante das rúas desertas cun humor corrosivo e existencial, con parábolas e visións enfrontadas dos personaxes que levan ao lector á reflexión sobre a maneira na que o home, como individuo e parte da sociedade, afronta o sufrimento.

É a ocasión de lela ou de relela. No orixinal mellor; pero tamén na excelente tradución de Xavier Senín e Isabel Soto que publicou en 2018 a editorial compostelá Hugin e Munin.

Ao día seguinte seguimos afondando na literatura de Roald Dahl, esta vez nas súas obras para os máis novos. Entre os seus libros máis populares están Charlie e a fábrica de chocolate, Matilda, Iago e o pexego xigante…

Moitas delas foron levadas ao cine e escollemos a versión que fixo Tim Burton de Charlie e a fábrica de chocolate para gozar desta historia.